Protect Project: Θέματα και στατιστικά στοιχεία για σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών στην Κύπρο

Σύμφωνα με τον νόμο στην Κύπρο, η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών συνεπάγεται σεξουαλικές πράξεις με ένα παιδί που δεν έχει φθάσει τη νόμιμη ηλικία των 18 ετών για αυτές τις πράξεις και όπου χρησιμοποιείται εξαναγκασμός, βία ή απειλές ή ο δράστης έχει μια θέση εμπιστοσύνης ή το παιδί βρίσκεται σε ευάλωτη θέση.

Η Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας («ΕΣ») συνιστά το βασικό κείμενο πολιτικής και κατευθύνει τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες των Αρχών της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας. Η Εθνική Στρατηγική ασπάζεται τη φιλοσοφία και την καθοδήγηση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Εκμετάλλευση και τη Σεξουαλική Κακοποίηση (2007), γνωστή ως Σύμβαση Λανζαρότε, η οποία έχει κυρωθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και έχει τεθεί σε εφαρμογή στην Κύπρο από την 1η Ιουνίου 2015. Η Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών και Παιδικής Πορνογραφίας 2016-2019 επιδιώκει να αναγνωρίσει την έκταση και το εύρος αυτού του κοινωνικού προβλήματος, να προσδιορίσει τις προτεραιότητες για την ορθή αντιμετώπιση του και να καθορίσει τις αναγκαίες δράσεις και πολιτικές ούτως ώστε να επιτευχθεί ο πρώτιστος στόχος ο οποίος µπορεί να περιγραφεί ως ακολούθως:

«Όλα τα παιδιά πρέπει να έχουν την ευκαιρία να µεγαλώσουν σε συνθήκες ασφάλειας, µε όλα τα εφόδια έτσι ώστε να µπορέσουν να αναπτύξουν υγιείς σχέσεις, χωρίς να χρειαστεί να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε µορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή κακοποίησης, ελεύθερα από κάθε μορφή σεξουαλικής βλάβης»

Σύμφωνα με μια μελέτη σχετικά με τη συχνότητα, τα πλαίσια και τους συσχετισμούς της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στην Κύπρο που διεξήχθη στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου (2017) προέκυψαν τα ακόλουθα έξι αποτελέσματα:

1. Η συχνότητα της σεξουαλικής κακοποίησης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης συμβαίνει περίπου σε έναν στους πέντε στον γενικό πληθυσμό, προσθέτοντας κάποια στοιχεία από προηγούμενη έρευνα που εξετάζει αυτούς τους τύπους κακοποίησης σε ευρωπαϊκές χώρες.
2. Οι έφηβοι είχαν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν σεξουαλική κακοποίηση και σεξουαλική εκμετάλλευση και εμπορία ανθρώπων από άλλα άτομα διαφορετικής ηλικίας.
3. Η πλειονότητα των αποτελεσμάτων δείχνει ότι η σεξουαλική κακοποίηση και η σεξουαλική εκμετάλλευση είναι πιο συνήθεις σε γυναίκες και άτομα που ζουν σε πόλεις, αν και τα ευρήματα της γονικής εκπαίδευσης στερούνται συνοχής.
4. Οι δράστες ήταν πιο πιθανό να είναι ξένοι/ φίλοι/ γνωστοί με τα θύματα παρά συγγενείς, με τα ποσοστά συγγενών ως δράστες να κυμαίνονται από 3 έως 17%.
5. Άτομα που βιώνουν είτε σεξουαλική κακοποίηση είτε σεξουαλική εκμετάλλευση είναι επίσης πολύ πιθανό να βιώσουν άλλες μορφές κακοποίησης και παραμέλησης.
6. Τέλος, όσοι βίωναν σεξουαλική εκμετάλλευση σημείωσαν υψηλά χαρακτηριστικά παρορμητικής προσωπικότητας και οι δύο τύποι σεξουαλικής κακοποίησης συσχετίστηκαν με χαρακτηριστικά χειραγώγησης της προσωπικότητας.

Στο πλαίσιο διεξαγωγής της εκστρατείας «Ένα στα Πέντε» στην Κύπρο, το Πανεπιστήμιο Κύπρου προχώρησε σε µια επιστημονική έρευνα µε στόχο την καταγραφή της κυπριακής πραγματικότητας. Αυτή η έρευνα, κατέδειξε πως η εικόνα στην Κύπρο είναι ίδια ή ακόμα και χειρότερη από τον υπόλοιπο κόσμο, αφού στη χώρα µας το ποσοστό σεξουαλικής κακοποίησης ή εκμετάλλευσης παιδιών αυτό κυμαίνεται πιο κοντά στο ένα στα τέσσερα. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να αναφερθεί πως από τα παιδιά που έλαβαν µέρος στην πιο πάνω έρευνα, µόνο ένα ποσοστό της τάξης του 15% από αυτά τα οποία δήλωσαν ότι είχαν κακοποιηθεί, παραδέχθηκε ότι ζήτησε οποιουδήποτε είδους βοήθεια για να αντιμετωπίσει το περιστατικό, γεγονός το οποίο καταδεικνύει την απουσία ορθής ενημέρωσης αλλά και επαρκούς µηχανισµού στήριξης.

Το 2013, διερευνήθηκαν και καταχωρήθηκαν στο Μητρώο Ποινικών Υποθέσεων τριάντα-επτά ποινικοί φάκελοι από την Αστυνομία Κύπρου για υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών, το 2014 πενήντα – έξη και το 2015 εβδομήντα – επτά. Μελετώντας τις δικαστικές αποφάσεις καθώς και τα συμπεράσματα της προαναφερόμενης έρευνας από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, είναι προφανές ότι το φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών δεν είναι κάτι το οποίο τώρα δημιουργήθηκε αλλά αντιθέτως αποτελεί ένα φαινόμενο το οποίο απλά τώρα αποκαλύπτεται. ∆ραµατική αύξηση είχαν και οι καταχωρήσεις ποινικών φακέλων για υποθέσεις παιδικής πορνογραφίας. Συγκεκριμένα, το 2014 καταχωρήθηκαν εβδομήντα έξι ποινικοί φάκελοι, ενώ το έτος 2015, εκατόν τριάντα πέντε ποινικοί φάκελοι. Επιπρόσθετα, και πάλι βάση στοιχείων της Αστυνομίας Κύπρου, έως και το τέλος του έτους 2015 συμπεριλαμβάνονταν στο Αρχείο Καταδικασθέντων για Σεξουαλικά Αδικήματα σε Βάρος Παιδιών που προνοεί ο Νόμος εκατόν τριάντα επτά άτομα.

Πέραν της αύξησης στις επιτρεπόμενες ποινές για αδικήματα σεξουαλικής φύσης εναντίον παιδιών, ο Νόμος προνοεί µεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:

• Όποιος προωθεί ή συγκαλύπτει πιθανή κακοποίηση είναι ένοχος αδικήματος και δεν αποτελεί υπεράσπιση το επαγγελματικό απόρρητο. Αποτελεί επίσης επιβαρυντικό παράγοντα για την επιβολή ποινής το εάν ο παραβάτης είναι εκπαιδευτικός ή επαγγελματίας υγείας.
• Αποκλείονται ρητά οι υπερασπίσεις άγνοιας της ηλικίας του θύματος ή ότι υπήρξε συγκατάθεση του θύματος.
• Τηρείται από την Αστυνομία αρχείο καταδικασθέντων µε στοιχεία (περιλαμβανομένου το DNA) τόσο Κυπρίων όσο και αλλοδαπών µε ανταλλαγή πληροφοριών από το εξωτερικό και δεν θα διαγράφεται ποτέ από το ποινικό µητρώο κάποιου η καταδίκη για τέτοιο αδίκημα.
• Εργοδότης του οποίου η εργασία προβλέπει συχνή επαφή µε παιδιά (σχολεία, αθλητικοί σύλλογοι κτλ.) θα πρέπει να απαιτεί από τους εργαζόμενους πιστοποιητικό λευκού ποινικού µητρώου σε σχέση µε αυτά τα αδικήματα, και δεν θα µμπορεί να προσλάβει άτομο που δεν θα έχει προσκομίσει τέτοιο πιστοποιητικό.
• Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού οφείλει να προχωρήσει σε ενημερωτικά προγράµµατα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και το κράτος οφείλει να προβεί σε διάφορες εκστρατείες για να ενημερώσει το κοινό για το θέμα και τρόπους πρόληψης.